Ο Goya «συναντά» τον Beethoven

Πέμπτη 20/10/11 : Ο θόρυβος της πόλης αρχίζει να σβήνει και οι ρυθμοί της να πέφτουν ολοένα και περισσότερο, όπως και η θερμοκρασία. Κι εκεί, στο πάντοτε διακριτικό, αλλά και με εξαιρετική δύναμη και εσωτερικότητα, κτίριο του Τελλογλείου Ιδρύματος ανοίγει η έκθεση «Ο Goya στο Τελλόγλειο, Ο ύπνος της λογικής γεννά τέρατα».

Μετά από πολλές επιτυχημένες εκθέσεις των τελευταίων ετών (όπως των Picasso, Miró και Toulouse-Lautrec), ήρθε στην πόλη μας μια ακόμη απόδειξη ότι  «όταν όλα μαραίνονται, η τέχνη είναι η ελπίδα για κάτι καλύτερο. Πρέπει να επενδύσουμε σε αυτήν. Είναι το μόνο πράγμα που θα γλυκάνει τις ψυχές μας.», όπως είπε ο Πρύτανης και Πρόεδρος του Δ.Σ. του Τελλογλείου, Γιάννης Μυλόπουλος στην ομιλία του τη συγκεκριμένη μέρα.

Εκτός από τον κ. Μυλόπουλο, μίλησαν στο σχετικά μικρό αλλά σίγουρα παθιασμένο κοινό η Καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και Γενική Γραμματέας του Δ.Σ. του Ιδρύματος, Αλεξάνδρα Γουλάκη – Βουτυρά, ο πρόεδρος του Τμήματος Εικαστικών, Καθηγητής Ξενοφών Σαχίνης, ο Αντιδήμαρχος Πολιτισμού Δήμου Θεσσαλονίκης, κ. Σπύρος Πέγκας κι ο Αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος κ. Κωνσταντίνος Ζέρβας. Οι ομιλητές φάνηκαν ενθουσιασμένοι από το αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής, παρουσίασαν την εικόνα του Ιδρύματος με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και έκαναν λόγο για την προβολή της πόλης προς τα έξω, μέσα από πολιτισμικές κινήσεις σαν κι αυτή. Τέλος, ακούστηκε από τους περισσότερους ότι η τέχνη, σε μια τέτοια εποχή, αποτελεί καταφύγιο για τους ανθρώπους.

Αφήνοντας τους ομιλητές και ρίχνοντας το βλέμμα προς το χώρο και τη διαρρύθμισή του, δεν είναι δυνατόν παρά να τραβήξει την προσοχή η χρωματική αντίθεση στην αίθουσα, με το απλό ασπρόμαυρο να κυριαρχεί περιμετρικά και με τα χρώματα να επικρατούν στο κέντρο και ανασηκώνοντας το κεφάλι. Οι ασπρόμαυροι πίνακες είναι τα χαρακτικά του Goya, ενώ τα χρώματα στο κέντρο αποτελούν οι βίντεο-προβολές από ταινίες σχετικά με τη ζωή του και πίνακες καλλιτεχνών που επηρεάστηκαν ή συνυπήρξαν με τον Goya (όπως οι Vicente και Guillaume). Τα χρωματιστά δημιουργήματα που είναι τοποθετημένα ψηλά, είναι μια ευχάριστη έκπληξη της φετινής έκθεσης και απόρροια της πανεπιστημιακής κοινότητας.

Πάνω από 60 φοιτητές του Τμήματος Καλών Τεχνών του ΑΠΘ ξεπέρασαν κάθε προσδοκία και σε διάστημα περίπου 15 ημερών κατάφεραν να δημιουργήσουν έργα βασισμένα στο ύφος του Goya, και με ευθεία αναφορά στα έργα του. Σχετικά με αυτό το θέμα ακούστηκαν οι παρακάτω φράσεις από τους ομιλητές: «Ως Πανεπιστήμιο ελπίζουμε στη νέα γενιά. Πρέπει να επενδύσουμε στη δημιουργία και τον πολιτισμό. Οι τέχνες προχώρησαν σε περιόδους κρίσεις», «Παρθενογένεση δεν υπάρχει γιατί πάντοτε οι νέοι εμπνέονται από τους παλαιότερους» και «Με θέληση, έμπνευση και δημιουργική αύρα γίνονται θαύματα». Σε κάποια από αυτά τα έργα μπορούμε να διακρίνουμε ομοιότητες με τα χαρακτικά του κεντρικού καλλιτέχνη (όπως η απεικόνιση του γαϊδουριού, τα νεκροταφεία, τα φτερωτά τέρατα, οι σκηνές θανάτου και μίσους, η ειρωνεία, ο φόβος και η πολιτική).

Τα χαρακτικά του Goya χωρίζονται σε τέσσερεις σειρές. Πρόκειται για τα Καπρίτσια (στα οποία ο καλλιτέχνης ασκεί κριτική στην πολιτική και συχνά δεν κρύβει την απέχθειά του για εκείνη- έχει σαφή ηθικοπλαστικά μηνύματα), τα Δεινά του Πολέμου (η πιο δραματική και η μεγαλύτερη σε έκταση σειρά- αντανακλά την οριστική του άποψη για την ανθρώπινη κατάσταση, αποτελεί πολιτική και θρησκευτική σάτιρα, φανταστικές σκηνές και ενίοτε παράξενα όνειρα), την Ταυρομαχία (όπου καταφεύγοντας στα πάθη της ταυρομαχίας, ξαναβρίσκει το πάθος του για τη ζωή) και τις Disparates – Παροιμίες (τρέλες, ανοησίες, υπερβολές, παραλογισμοί και φαντασιώσεις). Σε όλες τις ενότητες, πάντως, δίνεται έμφαση στο τέρας που κρύβει ο καθένας μέσα του.

Η έκθεση, όμως, έχει και δεύτερο μέρος. «Υπενθυμίζεται πως, λίγες μέρες αργότερα, στις 26 Οκτωβρίου (εγκαίνια στις 4/11), ο Beethoven «συναντά» τον Goya στο Τελλόγλειο. Στην έκθεση αυτή παρουσιάζονται για πρώτη φορά πρωτότυπες παρτιτούρες του τιτάνα της κλασικής μουσικής, καθώς και χειρόγραφα, επιστολές, τετράδια επικοινωνίας, μικροαντικείμενα του συνθέτη, τα οποία προέρχονται από το Beethoven-Ηaus της Βόννης.» σύμφωνα με μαζικό e-mail που στάλθηκε στην πανεπιστημιακή κοινότητα.

Οι δυο μεγάλοι καλλιτέχνες δεν είχαν καμία σχέση ο ένας με τον άλλο στη ζωή, αλλά έχουν πολλά κοινά σημεία που τους ενώνουν και καθιστούν τη «συνάντησή» τους εφικτή. Το κυριότερο σημείο αναφοράς μεταξύ τους αποτελεί η κώφωσή τους, η οποία τους οδήγησε στην απόλυτη έκφραση μόνο μέσα από την τέχνη. Επίσης, σημαντικό είναι ότι ανήκαν στην εποχή του Διαφωτισμού, απέρριψαν τον Ναπολέοντα, είχαν φιλοαγγλικά συναισθήματα και αναγνώρισαν τον Wellington ως απελευθερωτή της Ευρώπης.

Κλείνοντας, είναι σκόπιμο να αναφερθεί ότι η γενική είσοδος είναι στα 5 ευρώ, η είσοδος είναι ελεύθερη για όλους τους φοιτητές του Α.Π.Θ και ειδικά για φέτος, η πλήρης ατέλεια ισχύει επιπλέον για τους ανέργους, τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, τα Άτομα με Ειδικές Ανάγκες, ενώ μειωμένο κατά 50% θα είναι το αντίτιμο για τους νέους μέχρι 32 ετών.

Ευχόμαστε σε όσους επισκεφτούν την έκθεση να την απολαύσουν και να βρουν όντως καταφύγιο μέσα της!

Σύνταξη: Δήμητρα Φουρκαλίδου

Πηγή: ε.ΜΜΕ.ίς, τεύχος 31, Νοέμβριος 2011